جامعه‌شناسی هنر؛ بخش پنجم
جامعه‌شناسی را بهتر بشناسیم — قسمت سوم
آنچه تا به اینجا دربارۀ جامعه‌شناسی گفتیم، کاملاً بر رویکردهای نظری متمرکز بود. درواقع، منظر و دریچۀ‌های مختلفی را که جامعه‌شناسان از آن‌ها جامعه را می‌بینند مرور کردیم. حاصل این نگاه‌های متفاوت، نظریه‌های مختلف جامعه‌شناختی بوده است: مارکسیزم، کارکردگرایی، اثبات‌گرایی، وبریزم، دیدگاه کنش متقابل نمادین، رفتارگرایی، پست‌مدرنیزم، فمینیزم … را می‌توان نمونه‌های برجسته دانست
در این نوشتار، از دیدگاه‌های نظری عبور کرده و به سراغ رویکردهای روش‌شناختی مختلف و اصلی در جامعه‌شناسی خواهیم رفت. بیان این نکته روشنگرانه خواهد بود که باید به تمایز بین تکنیک، روش، و رویکرد روش‌شناختی توجه نمود
تکنیک معمولاً به ابزار و فنّی اشاره دارد که یک پژوهشگر از آن برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌نماید
روش تحقیق نیز عموماً به مجموعه‌ای از تکنیک‌های همگون و فرآیندهای اجرایی پژوهشی راجع است
رویکرد یا همان پارادایم روش‌شناختی، در یک نگاه کلی، دیدگاه‌هایی هستند که هرکدام نگاه خاصی به باید و نبایدها و اهداف و روش‌های تحقیقاتی ارائه می‌دهند
به عنوان نمونه، رویکردهای کمّی‌گرایانه به تحقیق، برای جمع‌آوری اطلاعات در خصوص آراء و نظرات عموم مردم دربارۀ یک موضوع خاص (مثلاً انتخابات)، احتمالاً روش پیمایش را پیشنهاد می‌کند. روشی که در فرآیند اجرای آن، احتمالاً از پرسشنامه به عنوان تکنیک جمع‌آوری اطلاعات استفاده خواهد شد
با این تعاریف و تمایزها، می‌توان به صورت کلی چند نوع تقسیم‌بندی ارائه نمود: یکی تقسیم براساس دوگانگی کمّی و کیفی — دیگری براساس دوگانگی خردنگر و کل‌نگر — دیگری براساس درون‌نگر و برون‌نگر
رویکردهای کمّی به تحقیق، معمولاً سعی می‌کنند با بالابردن تعداد و کمّیت نمونه‌های مورد بررسی، راجع به متغیرهای مشخص و محدود اطلاعات جمع‌آوری نموده و در نهایت به تعمیم دست یابند. رویکردهای کیفی اما در مقابل، تلاش می‌کنند با تمرکز بر تعداد کمتری از موردها و نمونه‌های کوچک، با بررسی تمام ابعاد مربوط به موضوع تحقیق، به تصویر و تبیین کاملی از یک فرآیند یا واقعه یا یک اجتماع مشخص نائل شوند
تحقیقات اجتماعی که ذیل رویکرد کل‌نگر انجام می‌شوند، نگاه خود را از فرد دور ساخته و عملاً واخد تحلیل آن‌ها نظام اجتماعی است. در مقابل، تحقیقات و رویکردهای خردنگر، جمع‌آوری اطلاعات را از فرد شروع می‌کنند و تحلیل نهایی را نیز در ارتباط با افراد و اعضای نظام اجتماعی ارائه می‌نمایند
دوگانگی دیگری که از جامعه شناسی دوران کلاسیک‌اش هم وجود داشته، دو مسیر کاملاً متفاوت و حتی می‌توان گفت متضاد را پیشنهاد می‌کند. یک پژوهشگر می‌تواند واقعیت‌های اجتماعی را در ذهنیات و نیت‌ها و ادراک کنشگران جستجو نماید و از این طریق به معنای کنش در ذهن کنشگر توجه کند؛ یا اینکه می‌تواند برای واقعیت اجتماعی، اصالت خارجی قائل بوده و معتقد باشد، واقعیات اجتماعی فارغ از اراده و ادراک فردی انسان‌ها، در بیرون از ذهن ایشان، حیات اجتماعی دارد و بر رفتارهای آن‌ها حاکمیت و تعیین‌کنندگی دارد
این موارد در عمل، می‌تواند تمام رویکردها و روش‌های جمع‌آوری و تحلیل داده های پژوهشی رایج در جامعه‌شناسی را در بر گیرد و ماهیت و ذات آن‌ها را تا حدی نشان دهد. در مطلب بعدی، روش‌ها و تکنیک‌ها مرور خواهد شد و به این ترتیب بحث “جامعه‌شناسی را بهتر بشناسیم” را به پایان خواهیم برد
مطالب بعدی گالری وینه را در همین رسانه سایت گالری نقاشی وینه دنبال کنید. همچنین برای خرید تابلو نقاشی می‌توانید به بخش مشاهدۀ آثار در این گالری آنلاین مراجعه نمایید
